O ano 2024 marcou o centenario do recoñecemento de Avelino Cachafeiro Bugallo como o mellor gaiteiro de Galicia, un fito que consolidou a súa figura como un dos maiores expoñentes da música tradicional galega. Este momento histórico, celebrado con grande entusiasmo, non só puxo en valor a arte de Avelino, senón que tamén destacou a súa profunda conexión cun dos intelectuais máis influentes da época: Alfonso Daniel Rodríguez Castelao.

Castelao, recoñecido escritor, debuxante e activista galeguista, foi un dos primeiros en enxalzar o talento de Avelino. En 1924, pouco despois da vitoria do gaiteiro no concurso que lle outorgou o título de Mellor gaiteiro de Galicia, Castelao dedicoulle un artigo en Galicia. Diario de Vigo. Neste texto, ademais de felicitalo, inmortalizou o momento cun icónico debuxo que representaba ao gaiteiro de Soutelo e plasmou a esencia do acontecemento nunha copla que se fixo famosa:

Toca, gaiteiriño, toca,

meniñas, correi a vel-o,

qu’é moita gaita a gaitiña

do gaiteiro de Soutelo.

O debuxo, cargado de simbolismo e destreza artística, foi só o inicio dunha serie de traballos dedicados a Avelino, entre os que destaca outro debuxo que se conserva actualmente no Museo de Pontevedra.

En 2025, cumprido o século do recoñecemento de Avelino Cachafeiro como o mellor gaiteiro de Galicia, a conmemoración do 75º cabodano de Castelao supón unha boa ocasión para lembrar ambas as figuras centrais na configuración da identidade cultural galega. Para iso, o músico e investigador Rubén Troitiño explorará a vida do recoñecido gaiteiro, dende os seus comezos na aldea de Soutelo de Montes ata a súa emerxencia como unha icona da música galega, e o periodista Siro López abordará a faceta do Castelao viñetista, con especial atención á simbólica imaxe do gaiteiro.

Trátase dunha iniciativa imprescindible para todas as persoas interesadas na cultura galega, na música tradicional e no legado de persoas que, como Avelino e Castelao, definiron a nosa identidade colectiva.